محرم در باور مردم گیلان جلوه‌ایی از مظلومیت و حماسه و قیام عاشورایی نهضت امام حسین (ع) و یارانش است. مردم این استان هرساله در این ایام به خاطر مظلومیت حسین (ع) و یاران با وفایش در مبارزه با ظلم و ستم یزیدیان و مصیبتی که براهل بیت ایشان روا شد با زدن بر سر و سینه یاد و خاطره کربلای حسینی را زنده می‌کنند. شیعیان خاندان عصمت و طهارت (ع) همراه با قافله کربلا در این ایام از کربلای دل به معلا می‌آیند و همراه حسینیان به حماسه ایی دیگر می‌پردازند. اعتقاد و باور خاص مردم به حضرت ابوالفضل العباس ، علی اکبر، علی اصغر، حربن یزید ریاحی و زنان و کودکان سیدالشهداء در این ایام و برگزاری آیین- های ویژه سوگواری به نام آنان نمونه‌ایی ازباورداشت‌های مذهبی مردم این استان است. همزمان باشروع ماه محرم‌الحرام بزرگان هر محله از مناطق شهری و روستایی گیلان با هدایت مردم خصوصا جوانان اقدام به برپایی آیین‌های رایج سنتی عزاداری می‌کنند. آماده‌سازی مساجد و حسینیه‌ها ، علم بندی و سیاه پوش کردن سردر مساجد و معابر و برپایی مجالس روضه خوانی، سینه زنی، زنجیر زنی از آیین‌های ویژه این ماه است. یکی از آیین‌های عزاداری در این ماه علم بندی است که از یک روز مانده به ماه محرم تا روز هفتم این ماه در مناطق شهری و روستایی استان گیلان برگزار می‌شود. درروز اول این مراسم مردم مناطق مختلف با پذیرایی از عزاداران در مساجد و حسینیه‌ها در بعد از ظهر با تشکیل دستجات مختلف سینه زنی و خواندن نوحه پرچم‌های سیاه را به نشانه عزاداری سیدالشهداء به بالای سردر مساجد و گنبدهای آن نصب می‌کنند. این مراسم در دهکده تاریخی ماسوله و شهرستان مذهبی آستانه اشرفیه جلوه- ایی ویژه دارد و هرساله‌افراد مختلفی برای شرکت دراین مراسم به این روستا می آیند. تشکیل دستجات سینه و زنجیر زنی با شیوه‌های مختلف دوضرب ، پنج ضرب و سه ضرب برسینه و پشت نمونه‌ایی از عزاداری در این ایام است که با توجه به نوع نوحه و ریتم آن در مناطق مختلف استان اجرا می‌شود. پخت و توزیع نوعی شیرینی به نام "ککه" یا "کشته" که با آرد و شکر ، آب روغن تهیه می‌شود در بین عزاداران، آیین دیگری است که در باور مردم برخی مناطق استان وجود دارد. دادن شربت و نصب منبع‌های آب در اطراف مساجد ، سطح شهر و مناطق تردد دستجات عزاداری و همچنین پذیرایی از عزاداران در شب‌های پایانی دهه اول محرم از دیگر رسوم رایج در استان گیلان است. اطعام دهی ، پرداخت نذورات ، راه اندازی علم و کتل ، حمل پرچم‌های سبز با عبارت‌های "یا حسین شهید" به وسیله کودکان و نوجوانان و سقاشدن کودکان سیاهپوش با عنوان نذر حضرت علی اصغر (ع) از جمله جلوه‌های زیبای آیین‌های سوگواری در این منطقه است. برگزاری مراسم تعزیه خوانی، آتش زدن خیمه ها، راه اندازی کاروان‌های شتر و اسب با سواران سبز پوش و سرخ پوش از جمله مراسم تعزیت شهادت سالار شهیدان کربلا و ۷۲دوتن ازیاران با وفایش دراین استان می‌باشد. جوانان گیلانی نیز در این ایام با حضور فعال و خودجوش و تشکیل هیات علی اکبر و خیمه جوانان بنی‌هاشم فضایی آکنده از معنویت را به نمایش می‌گذارند. برخی از مناطق استان گیلان به دلیل وجود بارگاه امامزادگان جلوه‌ایی دیگر در ماه سوگواری سالار شهیدان دارد. آرامگاه حضرت سلطان سید جلال‌الدین اشرف درآستانه‌اشرفیه ، امامزاده هاشم درجاده رشت به‌رودبار در این ایام مملو از حضور سوگواران اهل بیت (ع) است. هرساله در ماه محرم مردم این استان باراه‌اندازی دستجات مختلف عزاداری به این مکان‌ها می‌آیند. تشکیل جلسات وعظ و دعوت از روحانیون برای سخنرانی در منازل ، تکایا و مساجد از برنامه‌های دیگری است که در دهه اول ماه محرم انجام می‌شود. شکوه و عظمت این مراسم که با نوحه خوانی ،مداحی ،سینه زنی ،زنجیرزنی ،شبیه خوانی همراه است در روزهای تاسوعا و عاشورا به اوج خود می‌رسد. "علم بازی" یکی دیگر از آیین‌هایی است که در برخی از دستجات مناطق شهری مشاهده می‌شود. در این زمینه افرادی که از توانایی جسمانی برخوردارند با بلند کردن علم‌های فلزی و حرکت در جلوی دسته عزاداری و چرخاندن علم حرکاتی را به نمایش می‌گذارند.
هر شهر استان گیلان هم تا حدودی میشه گفت مراسم مخصوص خودش رو داره . مثلا تو همین لاهیجان خودمون مراسم قمه زنی ظهر عاشورا انجام میشه یا ۷ محل و علم بندی که هر کدوم نیاز به توضیح داره که دفعه بعدی شرح میدم .
این رو هم بگم که علم بین مردم گیلان قداست و نمادی خاصه . و به خصوص در شهر لاهیجان علم و علم زن یا علم کش از احترام خاصی برخورداره .
